Każde z pięciu sekku (świąt sezonowych) w Japonii ma swoje lalki lub produkty lalkopodobne. Oczywiście najsłynniejsze są te związane z drugim sekku, czyli Jōshi-no sekku, zwanym obecnie Hina matsuri – i są to hina ningyō, lalki przedstawiające dwór cesarski. Szeroko znane są także gogatsu ningyō – lalki przeznaczone na dawne święto chłopców (Tango-no sekku, trzecie sekku w kolejności), obecnie obchodzone jako Dzień Dziecka, a przedstawiające głównie wojowników. Wielu producentów lalek wytwarza także hagoita – dekoracje związane z pierwszym sekku – Jinjitsu-no sekku (dawniej obchodzonym 7. dnia 1. miesiąca księżycowego), obecnie obchodzonym po prostu jako Nowy Rok. Hagoita to ozdobne paletki do gry w hanetsuki (gra podobna do badmintona), ale ze względu na fakt, iż zdobią je trójwymiarowe przedstawienia ludzkie, są blisko związane z lalkami. Te trzy rodzaje dekoracji sezonowych można zobaczyć i nabyć w całej Japonii. A co z lalkami na pozostałe dwa sekku? To lalki regionalne, unikatowe dla określonych miast.
Tanabata ningyō to lalki eksponowane z okazji święta Tanabata, przypadającego 7 lipca, a zobaczyć je można wyłącznie w mieście Matsumoto. Jako że święto upamiętnia parę kochanków z chińskiej mitologii – Wolarza i Prządkę, lalki te również mają postać dwojga młodych ludzi. Ponieważ Prządka miała być córką cesarza, postacie te ubrane są w dworskie szaty, czym nieco przypominają hina ningyō, a konkretniej ich odmianę stojącą – tachibina. Różnica polega na tym, że wygląd tanabata ningyō wyraźnie się stylizuje na odmienny od japońskiego (nie można do końca określić go jako chiński, bo nie są to wiernie odwzorowane stroje kontynentalne, tylko stroje japońskie z pewną chińską nutą – np. z frędzlami u rękawów). Lalki te wykonuje się z bambusa i papieru i wiesza nad drzwiami, by zapewnić domostwu pomyślność. Zdarzają się także lalki drewniane, stawiane na widoku – te są jeszcze bardziej podobne do tachibina, ale warto zwrócić uwagę na ich szerokie, wywinięte w górę rękawy.
[Zdjęcia: po lewej papierowa tanabata ningyō, źródło: sklep Murayama Ningyo. Po prawej: tanabata ningyō wykonana w stylu kimekomi w Muzeum Lalek w Saitamie; zdjęcie wykonane przeze mnie]