Słowem wstępu
W tym miejscu zbieram różne lokalne lalki i zabawki, które przybierają podobną formę do hina ningyō: pary arystokratów. Czasem spełniają one podobne funkcje, czyli są eksponowane z okazji Hina Matsuri, ale czasem służą zupełnie innym celom.
Nagashi bina (pref. Tottori)
Nagashi bina są bliskimi krewniakami hina ningyō w tym sensie, że także wyewoluowały ze zwyczaju spławiania na rzece pary papierowych lalek. 3 marca w wielu miastach w prefekturze Tottori można kupić papierowe, maleńkie laleczki, które następnie wrzuca się do wody. Najczęściej jest to para w płaskim, słomianym koszyczku o średnicy ok. 10 cm, ale może to być również 20 postaci, w dwóch rzędach po 10 połączonych ze sobą figurek.
Chociaż nagashi bina służą do spławiania na wodzie, są na tyle charakterystycznym produktem tej prefektury, że sprzedawane są również w charakterze pamiątek, np. w ramce do powieszenia na ścianie czy przyklejone do termometru pokojowego.
[zdjęcia: nagashi bina z mojej kolekcji]
Ōuchi ningyō (pref. Yamaguchi)
Ich pochodzenie jest zupełnie inne od hina ningyō, a jeśli brać pod uwagę formę pary arystokratów, być może są nawet od nich starsze. Ich historia zaczyna się w XIV wieku i jest z rodzaju tych romantycznych. Jeden z daimyō z klanu Ōuchi, władającego Yamaguchi, dostał za żonę (drogą aranżowanego małżeństwa, rzecz jasna) młodą dziewczynę pochodzącą z Kioto. Kioto było wówczas stolicą i głównym ośrodkiem kulturalnym kraju, a Yamaguchi, wysunięty najdalej na zachód kraniec Honsiu – no cóż, prowincją. Dziewczę ogromnie tęskniło za domem i nie potrafiło się odnaleźć w nowych, trudnych warunkach. Widząc to, jej mąż nakazał wypełnić cały jej pokój lalkami, wykonanymi na podobieństwo tych, które wytwarzano w Kioto. Wkrótce z tego powodu jego zamek zaczęto nazywać „ningyō goten„, czyli „pałacem lalek”.
Ōuchi ningyō są okrągłymi, drewnianymi, barwnie malowanymi i/lub lakowanymi lalkami o niewielkich rozmiarach. Zazwyczaj mierzą dosłownie kilka centymetrów.
[zdjęcie: ōuchi ningyō w wersji malowanej i lakowanej. Lalki z mojej kolekcji]
Hadaka bina (pref. Osaka)
Nazwa hadaka bina dosłownie oznacza „gołe [lalki] hina” – i właśnie to przedstawia. To maleńkie, kilkucentymetrowe gliniane figurki ilustrujące parę arystokratów znanych z hina ningyō, tyle że bez ubrań.
Ich rola jest jednak całkiem inna niż hina ningyō i nie są powiązane z Hina matsuri. Pochodzą z Osaki, z chramu Sumiyoshi-taisha, na którego terenie znajduje się kapliczka Tanekashi-sha. Oferuje ona szeroki wybór talizmanów zapewniających płodność i udane pożycie małżeńskie. Hadaka bina spełniają właśnie tę ostatnią rolę.
[zdjęcie: hadaka bina. Lalki z mojej kolekcji.]