Takeda ningyō

Takeda ningyō

Takeda ningyō to bardzo specyficzna odmiana lalek kostiumowych, rozpoznawalna na pierwszy rzut oka. Alan Scott Pate wymienia kilka cech, które je wyróżniają:

  1. Tematyka związana ściśle z teatrem kabuki;
  2. Przedstawiana postać to niemal zawsze tachiyaku, czyli główny aktor. Najczęściej też jest to postać męska (ale zdarzają się wyjątki);
  3. Postać przyjmuje dynamiczną pozę, najczęściej z mocno skręconym i przechylonym tułowiem;
  4. Lalki te zawsze umieszczone są na wysokich podstawkach. Niekiedy są one dwuczęściowe, tj. oprócz pudła, na którym stoją, towarzyszy im podstawka z nóżkami;
  5. Są to lalki duże, z podstawką osiągające wysokość ok. 0,5 metra;
  6. Mają twarze wykrzywione w charakterystycznych dla kabuki minach, podkreślonych makijażem: gniewnie zmarszczone brwi, wygięte w dół usta. Zdarzają się też lalki zezujące na podobieństwo pozy mie, charakterystycznej dla kabuki;
  7. Wykrzywieniu sylwetki często towarzyszy oparcie jednej stopy o wyżej umieszczony element – pieniek, element mostu, łódź itd. Druga stopa, wysunięta zdecydowanie w bok i opierająca się na pięcie, często ma zadarty w górę duży palec, co jest symbolem potęgi i zwyciężania zła. Stopy są często pomalowane na niebiesko.

Takeda ningyō pojawiły się na początku XIX wieku w Edo (obecnie Tokio) i większość z nich pochodzi z połowy tego stulecia. Swoją nazwę zawdzięczają słynnemu rodowi twórców lalek wywodzącego się z Osaki, którego jedna gałąź osiadła właśnie w Edo.

Identyfikacja postaci, którą przedstawia dana takeda ningyō, nastręcza niekiedy trudności. W przeciwieństwie do zwykłych ishō ningyō tutaj dekoracyjność bierze górę nad jednoznacznością i charakterystyczne atrybuty bywają nieliczne.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[zdjęcie: takeda ningyō z mojej kolekcji, połowa XIX wieku. Głowy nie dam, ale obstawiam, że przedstawia Ashikagę Takaujiego, ponieważ uszkodzony baner, który ma przed sobą, wygląda jakby posiadał mon (herb rodowy) Ashikagów. Postać trzyma w ręce gunbai (wachlarz bojowy), który jest atrybutem władzy. Takauji, choć jest postacią historyczną, pojawia się w kilku sztukach kabuki.]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[zdjęcie: takeda ningyō z mojej kolekcji, połowa XIX wieku. Przedstawia Takenouchi-no Sukune, doradcę cesarzowej Jingū (więcej o postaci tutaj).]