Kamo ningyō – przodkowie kimekomi ningyō
Słowo kimekomi oznacza technikę dekoracyjną przedmiotów, która polega na tym, że na powierzchni (domyślnie drewnianej) tworzy się nacięcia, w które szpatułką wciska się krawędzie materiału pokrywającego przedmiot. W ten sposób uzyskuje się trójwymiarowe mozaiki, gdzie linie styku są niewidoczne dla oglądającego, bo ukryte w owych nacięciach. Technika znana była już od okresu Heian (794-1192), ale dopiero w XVIII wieku pewien shintōistyczny kapłan z Kioto – w ramach rozrywki – wpadł na to, by wykorzystać ją do tworzenia lalek. Swoje figurki rzeźbił z drewna wierzbowego, tworzył w nich nacięcia w miejscach, gdzie materiał stykał się z ciałem i gdzie się załamywał, a następnie pokrywał materiałem ze skrawków ubrań. Technika kimekomi pozwalała mu otrzymywać lalki, których ubrania wydawały się mięsiste i trwale ułożone w zaprojektowany przez twórcę sposób. Lalki te zwano kamo ningyō, czyli „lalki ze świątyni Kamo” (w której pracował ów kapłan).
[zdjęcie: kamo ningyō, źródło: Yahoo Japan]
Właściwe kimekomi ningyō
Ze względu na użyty materiał kamo ningyō były niewielkie, ledwie kilkucentymetrowe. Wkrótce jednak opracowano technikę tworzenia odlewów z tōso (plastycznej masy z trocin i kleju), pozwalającą na tworzenie większych lalek – i tworzenie ich masowo. W ten sposób właśnie powstały kimekomi ningyō, które do dziś są jednymi z najbardziej spektakularnych lalek japońskich – ponieważ ich istotą jest wyeksponowanie wspaniałych strojów (np. wielowarstwowych kimon) oraz ruchu. Warto zwrócić uwagę, że w technice kimekomi są także wykonywane inne typy lalek, np. hina ningyō czy gosho ningyō .
[zdjęcia: lalki z mojej kolekcji]
Kimekomi ningyō – DIY
Z racji tego, że technika wykonania kimekomi ningyō jest niezwykle prosta, w Japonii można kupić zestawy do samodzielnego wykonania tych lalek. Składają się one z korpusu z gotowymi nacięciami, w pełni wykończonej głowy oraz niezbędnych skrawków tkanin, narzędzi i dodatków. Oczywiście taki zestaw pozostawia niewiele miejsca na indywidualną inwencję – z jego użyciem można wykonać tylko jedną, konkretną lalkę. Z drugiej strony nic nie stoi na przeszkodzie, aby użyć własnych tkanin i ręcznie wykonanych ozdób, natomiast inne głowy można nabyć osobno.
[źródło zdjęć: Yahoo Japan]