Kobe ningyō (dosł. „lalki z Kobe”) powstały w okresie Meiji (1868-1912). Lalki te są poruszane za pomocą korby, po przekręceniu której wykonują zabawne czynności – piją, jedzą, rozdziawiając szeroko usta, wybałuszają oczy, kiwają się na boki czy walą w instrumenty muzyczne. Popularny pogląd głosi, że są wzorowane na czarnoskórych marynarzach przypływających do portu w Kobe na amerykańskich statkach w połowie XIX wieku, jednak pierwsze kobe ningyō wcale nie były czarne, tylko w naturalnym kolorze drewna – dopiero później zaczęto malować je na czarno. Pierwotnie zresztą nie nazywały się nawet kobe ningyō, tylko obake ningyō – lalki-potwory albo nunobiki ningyō (lalki z Nunobiki), gdzie początkowo były wytwarzane. Swoją obecną postać i nazwę zyskały w latach 20.-30. XX wieku, wtedy też cieszyły się największą popularnością. Z czasem jednak zainteresowanie nimi spadło i dziś należą do jednych z rzadszych lalek japońskich.
Kobe ningyō produkuje dziś tylko jeden artysta, Tarō Yoshida z Kobe. Ulotka z Muzeum Zabawek Japońskich w Himeji mówi, że aktualnie przekazuje on swoją wiedzę „nowemu pokoleniu” – nie zdradza jednak, jak liczne ono jest.
[zdjęcia: lalki z mojej kolekcji]
Kobe ningyō inspirują także współczesnych twórców. Na podstronie Ciekawostki zamieściłam wpis na temat artysty Harady Kazuakiego, który wykonuje autorskie wersje tego typu automatów.